نگاهی به «رودک عسل‌خوار » ، حیوان در معرض انقراض

[behnam]

نگاهی به «رودک عسل‌خوار » ، حیوان در معرض انقراض

وقتی حیوان را دار می‌زنند


سجاد عسگری / عکس : بهنام قربانی


مردم جنوب کشور از آنجا که تصور می‌کنند چربی پستاندار کوچکی به نام رودک عسل‌خوار در درمان بعضی از بیماری‌ها تاثیر دارد، به انقراض این حیوان سرعت می‌بخشند.

رودک عسل‌خوار یکی از راسته گوشت‌خواران است که با نام علمی «Mellivoracapensis» شناخته می‌شود. بر اساس آخرین رده‌بندی اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت، این گونه حیوانی در فهرست گونه‌های در معرض آسیب است و از نظر سازمان حفاظت از محیط‌زیست کشور، در فهرست حیوانات حمایت و حفاظت شده قرار گرفته است. این حیوان برای نخستین‌بار در ایران، در سال 1920 میلادی در رامهرمز خوزستان دیده شد که توسط «ایلوارد» که یک سرهنگ انگلیسی بود، شکار و تاکسیدرمی می‌شود و هم‌اکنون در موزه تاریخ طبیعی لندن موجود است. رودک عسل‌خوار شاید یکی از نادرترین موجودات در جهان باشد که کمترین اطلاعاتی از آن در اختیار انسان است و تعداد و زیستگاه آن به‌طور دقیق مشخص نیست. در ایران نیز گاهی رودک عسل‌خوار مشاهده می‌شود اما بیشتر با پیدا شدن لاشه‌های بی‌جان آن در کنار جاده‌ها یا با سری بریده دیده شده است. در آخرین مورد نیز در ماه اخیر، لاشه یک جفت نر و ماده این گونه در بافت کرمان مشاهده شده که به شکل فجیعی سربریده شده و در کنار جاده رها شده بودند. بهنام قربانی، متخصص گوشت‌خواران کوچک در این‌باره می‌گوید: «زیستگاه این حیوان به‌طور مشخص در ایران معلوم و شناسایی نشده اما تاکنون در مناطقی همچون پناهگاه حیات وحش دز و کرخه در استان خوزستان، منطقه حفاظت شده کالمند بهادران و باغ شادی استان یزد، پارک ملی خبر کرمان و حتی استان بوشهر، فارس، هرمزگان، سیستان و بلوچستان و احتمالا همدان دیده شده است.»

او با اشاره به اینکه این حیوان در ایران در معرض انقراض قرار دارد، می‌افزاید: «باورهای محلی یکی از دلایل انقراض این حیوان در ایران است. مردم محلی رودک عسل‌خوار را خوش یمن نمی‌دانند و اعتقاد دارند که چربی پوست این حیوان برای درمان بعضی از بیماری‌ها موثر است. حتی زمانی به بهانه اینکه حلال گوشت است این حیوان را شکار می‌کردند اما پس از اینکه متوجه می‌شوند خوردن گوشت آن برای انسان حرام است، آن را در محل شکار و کنار جاده‌ها رها می‌کنند.» این کارشناس محیط‌زیست در سطح بودن لانه‌های رودک عسل‌خوار را یکی از تهدیدات و از دلایل انقراض این حیوان عنوان می‌کند و توضیح می‌دهد: «لانه‌های این حیوان بیشتر در سطح زمین قرار دارد و به صورت تونلی است. این موضوع باعث می‌شود که سگ‌های گله به راحتی به لانه رودک عسل‌خوار دسترسی داشته باشند و پس از خارج کردن این گونه، آنها را زخمی و از بین ببرند.»

قربانی معتقد است که جاده‌سازی بعد از باورهای غلط مردم، عامل دیگر انقراض این گونه نادر است. «این روزها رودک عسل‌خوار برای تامین غذابه محل سکونت انسان نزدیک می‌شود و با جاده سازی‌های فراوان صورت گرفته و در حین عبور از جاده‌ها، متاسفانه این گونه حفاظت شده کشته و گاهی لاشه له شده این حیوان در جاده‌ها دیده می‌شود. هر چند نزدیک شدن زیستگاه این حیوان به محل سکونت انسان‌ها نیز از دیگر عوامل انقراض این حیوان است.» او یادآور می‌شود: «تاکنون سرشماری دقیقی از این حیوان در جهان و ایران صورت نگرفته و گهگاه گزارش‌های محلی درباره مشاهده این حیوان داده می‌شود. در استان یزد تا چند سال پیش احتمال وجود رودک عسل‌خوار بر کارشناسان و محققان مشخص نبود اما با مشاهده لاشه این حیوان در کنار جاده، مطلع شدیم که شاید یکی از زیستگاه‌های این حیوان در استان یزد نیزوجود داشته باشد. در همین 10 سال اخیر نیز در همدان بر اثر انتشار یک فیلم از دار زدن رودک عسل‌خوار، احتمال وجود این حیوان در این استان قوت گرفت اما به دلیل کمیاب بودن این حیوان و انجام نشدن کار مطالعاتی، تعداد این حیوان در ایران هنوز مجهول باقی مانده است.» این پژوهشگر می‌گوید: «متاسفانه تاکنون بودجه‌ای از سوی سازمان حفاظت از محیط‌زیست یا مراکز پژوهشی کشور برای مطالعه این حیوان در معرض آسیب اختصاص داده نشده و همین عامل باعث شده که رودک عسل‌خوار برای ما ناشناخته باقی بماند. تنها اقدام سازمان حفاظت از محیط‌زیست در سال‌های اخیر این بوده که این گونه را در لیست حفاظت شده قرار دهد اما کار جدی در این زمینه تاکنون رخ نداده است.» او می‌افزاید: «در 10 سال اخیر 98درصد بیشتر گزارش‌های منتشر شده از رودک عسل‌خوار، به خاطر پیدا شدن لاشه این گونه بوده و متاسفانه حتی سازمان حفاظت از محیط‌زیست کشور آماردقیقی لاشه‌های این حیوان را ثبت نمی‌کند تا از این طریق شاید بتوانیم به آماری از کشته‌شدگان این گونه نادر دست پیدا کنیم. تاکنون می‌توان گفت در 10 سال اخیر، 10 رودک عسل‌خوار از بین رفته، این به غیر از گزارش‌های منتشر نشده است.»


رودک عسل‌خوار چیست؟
رودک عسل‌خوار پستاندار کوچکی است از گونه گورکن‌ها که 65 تا 75 سانتی متری طول دارد با دم کوتاه به طول 18 تا 20 سانتی‌متر. ارتفاع این حیوان معمولا به 28 سانتی‌متر می‌رسد. رنگ پشت آن سفید یا خاکستری متمایل به زرد و رنگ پهلوها و زیر بدن کاملا سیاه است. در ناحیه سر، نوارهای سیاه و سفید وجود ندارد. وزن تقریبی رودک عسل‌خوار تا 16 گرم می‌رسد و تا به امروز علاوه‌بر ایران در کشورهای دیگری همچون عربستان، عراق، پاکستان، هند، افغانستان، ترکمنستان و نپال نیز مشاهده شده است. لانه این حیوان در زیرزمین و تونل‌های کم‌عمق است و به صورت جفت زندگی می‌کند. رودک عسل‌خوار شبگرد و دارای آرواره‌های قوی، پوست کلفت و چرب است. این حیوان جزء گونه‌های همه‌چیز‌خوار است. معمولا دوران بارداری رودک عسل‌خوار بین شش تا هفت ماه است و یک تا دو بچه به دنیا می‌آورد. عمر این گونه نادر در اسارت 24 سال نیز بوده است، این گونه در زیستگاه‌های بیابانی، استپی، جنگلی و حتی بیشه‌زارها دیده شده است.

دلیل نامگذاری رودک عسل خوار
این گونه نادر به خوردن عسل علاقه فراوانی دارد. در آفریقا رودک عسل‌خوار و پرنده عسل‌یاب (Honey guide bird) همزیستی نزدیکی دارند. این پرنده پس از اطلاع از محل کندوی عسل آواز مخصوصی می‌خواند، رودک هم با شنیدن این صدا پرنده را تا محل دنبال می‌کند و پس از دستیابی به کندو، آن را با چنگال‌های خود تکه‌تکه کرده و عسل کندو را می‌خورد. پرنده عسل‌یاب نیز پس از رودک، از لارو‌های داخل کندو تغذیه می‌کند.


برگرفته از :

کد:

http://farheekhtegan.ir/fa/news/5198

[Neda Ariania]

مطالعه این دو مطلب هم خالی از لطف نیست:

راتل / Ratel / Mellivora capensis

یوزپلنگ / Cheetah / Acinonyx jubatus

متشکرم