ماهی مرکبی با نام فرعون / Pharaoh Cuttlefish / Sepia pharaonis

[shervin]

در بدن سپیا فاراعونیس، اسکلت بندی سفیدرنگی با حفره های ریز و متعدد وجود دارد که درون این حفره ها به وسیله گازهای متعددی چون ازت، دی اکسید کربن و ... پر شده است. وجود گازها در شناوری و حفظ تعادل این جانور، نقش ویژه ای دارد و باعث می شود او انرژی کمتری برای جابه جایی مصرف کند. نام علمی این اسکلت بندی که در بدن تمامی گونه های کاتل فیش وجود دارد Cuttle است که مردمان سواحل ایرانی خلیج فارس به آن <کف دریا> می گویند. علت گذاشتن این نام بر روی این اسکلت، رنگ سفید و سبکی آن است. به محض اینکه یکی از گونه های کاتل فیش می میرد و گوشت بدنش خوراک خورندگان دریا می شود، این کاتل ها که تنها باقیمانده او هستند، مانند کف روی سطح آب می مانند.

یکی دیگر از کاربردهای کاتل، مربوط به دوران جنینی سپیا فاراعونیس است. جنین موجود در تخم سپیا فاراعونیس، برای به دنیا آمدن باید پوسته تخم (کوربون) را بشکافد که این کار را با ضربه زدن توسط خار انتهایی اسکلت بدنش یا همان کاتل انجام می دهد.

از گذشته ها این اسکلت های شناور روی آب، برای آدمیان جذاب بوده اند. هنوز هم از بعضی عطاری های قدیمی می توان سراغ ماسک صورت <کف دریا> را گرفت. این ماسک که مخلوطی از پودر کاتل و آب است، همواره مورد استفاده خانم ها بوده و برای ترمیم پوست، آن را روی صورت می گذاشتند امروزه هم این کاتل ها مصارف خاصی دارند: از اسکلت و بدن این جانور، پودری تهیه می کنند که برای پرورش ماهی مورد استفاده قرار می گیرد. دانشمندان بریتانیایی هم به تازگی آزمایشی انجام داده اند و به ارزش های دیگر این کاتل ها پی برده اند. آنها اسکلت کاتل فیش را در محلولی از پیشروهای فوق هادی اکسید باریم مس قرار دادند و در حرارت بالای 900 درجه سانتی گراد توانستند نوع جدیدی از فوق هادی ها را بسازند. ساختار حفره دار و پیچیده این اسکلت، موجب تولید یک ماده فوق هادی سبک وزن می شود که مصارف بسیار زیادی در علوم آزمایشگاهی دارد. اما تمام استفاده آدمیان از این موجود، تنها به اسکلت او منحصر نمی شود. مردمان محلی محل زیست این جانور هم از قدیم با او آشنا بوده اند، به طوری که در جنوب ایران از مرکبی که این جانور با خود حمل می کند، سورمه چشم و مرکب خوشنویسی می ساختند. این رمز را چینی ها هم دریافته بودند و با مرکب او کتابت می کردند که به <مرکب چین> معروف بوده. با پیشرفت علم، مرکب این جانور ارزش دیگری پیدا کرد و هنوز هم تلاش برای یافتن خواص دارویی این جوهر به دلیل آلکالوئیدهای موجود در آن ادامه دارد.




ادامه دارد...